Tha thứ cho người khác hoặc chính bản thân mình là điều không hề dễ dàng vì nó vốn thuộc phạm trù cảm xúc. Trong bài viết này, tôi sẽ chia sẻ những bí quyết hỗ trợ quá trình này suôn sẻ hơn.
Martin Luther King đã từng nói rằng “Tha thứ không phải là một hành động thi thoảng mới làm, nó là một thái độ vĩnh cửu”. Tha thứ là gì? Tại sao lại thấy khó tha thứ cho người khác? Trong bài viết dưới đây, chúng tôi sẽ giải đáp cho bạn tha thứ là gì và những câu hỏi liên quan đến tha thứ. Hãy cùng theo dõi nhé!
Mục Lục Bài Viết
I. Tha thứ là gì?
Tha thứ là gì? Tha thứ là lựa chọn không để cho những sự kiện tiêu cực trong quá khứ quyết định cách bạn cảm nhận về một con người hoặc một chuyện nào đó ở hiện tại.
Tha thứ mang lại rất nhiều lợi ích về mặt sức khỏe tinh thần. Nó tăng niềm hạnh phúc, giảm cơn giận và đau buồn, xoa dịu lo âu, trầm cảm. Nó cải thiện những mối quan hệ, đồng thời giúp bạn bớt nghi ngờ bản thân hoặc cảm thấy thiếu an toàn với người khác.
Quan trọng rằng: Tha thứ không có nghĩa là quên đi. Nếu ai đó lừa bạn một món tiền thì sau đó bạn không thể tiếp tục cho họ mượn chiếc xe máy được. Bạn có thể tha thứ cho họ nhưng vẫn nên giữ một ranh giới “bước qua xác tôi đi rồi tính” trong việc tiền nong hay mượn nợ. Tương tự, bạn cũng có thể tha thứ cho ai đó và rồi gạt họ ra khỏi cuộc sống của mình. Người đó cũng chẳng cần biết là bạn đã tha thứ cho họ. Bạn chỉ cần tha thứ cho họ để tốt cho mình và sống tiếp cuộc đời của mình thôi.
Vậy tha thứ là gì? Bạn cần phải hiểu rằng tha thứ là một quá trình thuần về tâm lý, không nhất thiết phải tạo ra một kết quả thực tế nào (trừ khi bạn muốn).
Khi bạn mang sự bực tức trong người, dù là với bản thân hoặc với người khác, thì cũng tạo thành gánh nặng như thể đeo gông xích trên vai. Nó rút cạn năng lượng, gia tăng căng thẳng và khiến bạn lúc nào cũng cảm thấy u buồn nhàm chán. Vì thế phát triển khả năng gạt bỏ cơn bực tức và tha thứ là điều căn bản giúp bạn tỉnh táo hơn. Đó là lý do vì sao hầu hết những tôn giáo đều khuyến khích điều này.
Vấn đề của việc bực tức là nó bắt ép bạn phải sống trong quá khứ. Cũng giống như việc hối hận, khi bạn không cách nào tha thứ cho chính mình hay người khác, bạn sẽ bị “kẹt” tại thời điểm mà sự việc tồi tệ đó diễn ra. Họ không thể nào thay đổi hoặc là cải thiện thành phiên bản khác trong nhận thức của bạn, cùng lắm thì chỉ khác ở vẻ bề ngoài.
Cách để tha thứ là gì? Tuy nhiên tha thứ nói thì nghe dễ hơn làm. Và nó không phải là một liều thuốc tuyệt đối. Có trường hợp bạn đã tha thứ cho ai đó trong quá khứ nhưng vẫn có thể thấy không thoải mái khi gặp họ. Đôi lúc bạn còn muốn tránh mặt họ. Có lúc quá khứ ấy dội ngược về và bạn lại phải tha thứ cho họ lần nữa. không tha thứ
Nhưng đối với các vấn đề nhỏ nhặt hơn, khả năng tha thứ và bước tiếp rất cần thiết để duy trì một mối quan hệ lành mạnh và hạnh phúc với người mà bạn quan tâm. Thậm chí ngay cả khi bạn bị chọc giận, bạn cũng sẽ không để cơn giận định nghĩa bản thân hoặc mối quan hệ đó. Nếu không, nó sẽ là chiếc vé tốc hành một chiều đưa mối quan hệ đến bước con đường độc hại.
Xem thêm: Review sách của Charles Phillips: Tinh thần thủ lĩnh từ những lãnh đạo kiệt xuất
Tại sao bạn không tha thứ cho người khác?
II. Tha thứ hay trả thù?
Trả thù có thể là thứ mà bạn sẽ muốn làm khi có ai đó khiến bạn không hài lòng. Trong những lúc ấy, cảm thấy tức giận, giận dữ là lẽ tự nhiên và cũng bình thường khi nói “tôi sẽ không để anh làm điều này một lần nữa”, bất kể “điều này” là gì. Nhưng vấn đề là trả thù sẽ làm bạn rơi xuống hố sâu của sự tệ hại và xếp bạn cùng “hàng ngũ” với những người xấu đó. Ngoài ra, nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng trả thù làm gia tăng căng thẳng, gây suy giảm hệ miễn dịch và có hại cho sức khỏe.
Thực tế, nếu ai đó đánh bạn bằng chiếc gậy thì bạn sẽ bị thôi thúc đánh trả. Tuy nhiên, để có thể khoan dung, lòng vị tha trước sai lầm của người khác, bạn buộc phải kháng cự lại cám dỗ của trả thù và tìm cách giải quyết. Giống như Khổng Tử đã nói rằng “Trước khi bạn bắt đầu hành trình trả thù, hãy đào hai ngôi mộ”. Biết tha thứ, lòng vị tha chuyển đổi sự giận dữ và nỗi đau thành sự hàn gắn và yên bình. Nó có thể giúp bạn vượt qua khủng hoảng, lo lắng, giận dữ và những mâu thuẫn với người khác.
Tại sao nhiều người lại muốn tha thứ cho một ai đó mà đã gây ra tổn thương cho họ trong quá khứ? Câu trả lời không phải là để họ không mắc sai lầm nữa hay tiếp tục làm vậy, mà bạn sẽ quên đi quá khứ và nỗi đau. Chắc chắn đó cũng không có nghĩa rằng bạn chấp nhận bị người khác hành hạ. Mà đó là việc giải phóng bản thân khỏi sự phiền muộn tiêu cực để có thể tiếp tục sống. Biết tha thứ, lòng vị tha đòi hỏi một sự thẩm tra sâu sắc bên trong bản thân mỗi người về “câu chuyện cuộc đời của chính họ”.
Nhà nghiên cứu vật lý đến từ trường đại học Harvard George Vaillant đã mô tả biết tha thứ như là một trong 8 cảm xúc tích cực giúp ta kết nối với bản ngã sâu sắc nhất của mình và với người khác. Ông xem các cảm xúc tích cực này như là những thành phần cốt lõi mà gắn kết con người chặt chẽ với nhau. Chúng bao gồm có tình yêu, hy vọng, lòng vị tha, lòng trắc ẩn, sự chân thành, kính nể và biết ơn. Bất kể niềm tin của bạn là gì thì những nghiên cứu cũng ủng hộ cho quan điểm rằng cảm xúc tích cực sẽ mang đến cho chúng ta một cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc và gần nhau hơn. Khi biết tha thứ và phát triển những cảm xúc tích cực thì chúng ta sẽ ít bị đè nặng bởi những vết sẹo trong quá khứ. Thế nhưng, thực tế thì tha thứ cho một người là điều không hề dễ.
Xem thêm: 19 video truyền cảm hứng giúp bạn “vực dậy” tinh thần nhanh nhất
III. Tại sao khó tha thứ cho người khác?
Khó để có thể tha thứ cho một người bởi vì chúng ta luôn tin “rất khó để tha thứ”. Khi bạn nuôi dưỡng niềm tin này thì việc tha thứ cho một người không bao giờ là dễ cả.
Nếu bạn trải qua một sự tổn thương khủng khiếp và ai đó khuyên bạn rằng “hãy quên nó đi và tiếp tục sống” thì theo suy đoán của tôi, phản ứng của bạn sẽ nói ra một trong những câu này:
- “Làm sao mà tôi có thể tha thứ cho họ được! Tôi đã bị tổn thương quá sức chịu đựng!”
- “Tại sao tôi nên quên đi? Họ không hề tỏ ra thấy hối lỗi một chút nào cả! Tôi không phải là vị thánh!”
- “Bạn nói nghe mới dễ làm sao! Nhưng bạn đâu hiểu những gì tôi đã phải chịu đựng!”
- “Tôi đã thử bỏ qua nhưng ký ức về nó luôn hiển hiện trong đầu!”
Giả sử có ai đó bảo bạn là người độc ác. Bạn có cảm thấy mình bị chọc tức không? Có chứ? Một tình huống khác, nếu đứa trẻ 3 tuổi gọi bạn là kẻ độc ác bởi vì bạn không cho nó vài chiếc bánh ngọt thì bạn thấy sao? Rõ ràng là cảm giác bị chọc tức sẽ “nhẹ nhàng” hơn nhiều. Điều này cho thấy tác động về cảm xúc không được quyết định bởi từ ngữ mà là mức độ nghiêm trọng của sự việc do chính bạn nghĩ.
Nếu tâm trí của bạn một lần nữa trải qua đau đớn hoặc có một trải nghiệm cảm xúc mạnh mẽ nào đó thì không thể tránh được rằng ký ức sẽ trỗi dậy. Khi nào, tại sao và chúng trỗi dậy như nào phụ thuộc vào hàng trăm chất xúc tác, tâm trạng, niềm tin, hoàn cảnh – tất cả đều vượt ra ngoài tầm kiểm soát của bạn. Đó là cách tâm trí được tạo ra.không tha thứ
Nhưng nỗi đau mà bạn trải qua sẽ phụ thuộc vào ý nghĩa mà bạn gán cho ký ức đó tại thời điểm đó. Thiếu đi ý nghĩa, chúng chẳng là gì ngoài các hình ảnh và biểu tượng. Càng nhiều năng lượng mà bạn dành cho chúng thì chúng dường như sẽ càng thực hơn. Bạn càng kháng cự, thì bạn càng cảm thấy nhiều đau đớn. Và chúng càng dễ trở nên dai dẳng.
Tuy nhiên, nếu coi chúng chỉ là ký ức trong quá khứ và không còn hiện diện nữa thì dần dần, bạn sẽ không còn vương vấn đến chúng nữa. Bạn để chúng đến và đi. Bạn không thể kiểm soát ký ức của mình. Nhưng bạn có thể chọn lựa rằng bạn có muốn giữ chúng hay không. Buông bỏ là việc từ bỏ các ký ức đang hiện hữu chứ không phải là cố gắng kiểm soát hoặc kháng cự chúng.
Xem thêm: Review sách hay về tâm lý: “Một phút cho tâm lí, một tí hiểu cuộc đời ”
IV. 7 Điều cần nhớ về lòng vị tha
1. Tha thứ có nghĩa là bạn phải quên mọi thứ
Chúng ta sẽ không quên tất cả. Những người bị đối xử tàn bạo, phớt lờ và là nạn nhân sẽ không bao giờ quên được nỗi đau của họ và thực sự họ cũng không cần làm vậy. Họ có thể học cách tha thứ nhưng vẫn luôn nhớ rõ những gì họ đã trải qua.
2. Tha thứ không có nghĩa là tối thiểu hoá những gì mình phải chịu
Tha thứ không có nghĩa là tối thiểu hóa những điều mình đã phải chịu đựng. Bằng cách tha thứ bạn không phải nói là “ổn thôi… nó có tệ lắm đâu”. Không phải như thế! Bạn có thể tha thứ nhưng vẫn thừa nhận là sự ngược đãi và đau đớn rất thật và rất khắc nghiệt.
3. Tha thứ không có nghĩa bạn là kẻ ngớ ngẩn, dễ dàng bị lợi dụng
Tha thứ không có nghĩa bạn là con người ngớ ngẩn, dễ dàng bị lợi dụng. Tha thứ không phải là dấu hiệu của người yếu, ngây thơ hay ngu ngốc.
4. Tha thứ không phụ thuộc vào người khác phải xin lỗi hay chấp nhận
Tha thứ không phụ thuộc vào việc người khác phải xin lỗi hay chấp nhận lời đề nghị được tha thứ của bạn. Bạn không thể mong đợi một người đã có lỗi với bạn hiểu hoàn toàn hoặc chấp nhận rằng anh ta đã sai. Họ có thể không bao giờ thừa nhận là hành động của họ là vấn đề. Điều này cũng ổn thôi bởi vì bạn tha thứ vì lợi ích của bạn, chứ không phải vì họ. Bạn không cần bất cứ điều gì từ họ để có thể bắt đầu tha thứ.lời đề nghị được tha thứ của bạn
5. Tha thứ là một quá trình
Tha thứ là cả một quá trình. Bạn có thể không bao giờ hoàn toàn tha thứ cho một ai đó, nhưng bạn có thể nỗ lực đạt được gần tới mức như vậy. Bạn có thể không bao giờ nhận được 10/10 điểm tha thứ nhưng bạn có thể cố gắng để đạt được điểm 7 hoặc 8.
6. Tha thứ có lợi cho sức khỏe và hạnh phúc của bạn
Tha thứ là gì? Tha thứ, lòng vị tha có lợi cho sức khỏe và hạnh phúc của bạn. Nghiên cứu chỉ ra rằng ôm lấy sự giận dữ sẽ đầu độc sức khỏe và hạnh phúc. Chẳng ai muốn ở bên cạnh một người lúc nào cũng giận dữ, đau khổ và cảm thấy phẫn uất, bực bội, hay hiềm thù. Tha thứ là điều mà bạn làm vì chính bạn. Bạn tha thứ cho hành vi sai lầm của người khác chứ không phải cho chính họ. Bạn không tha thứ giống như là việc ủng hộ hành vi sai lầm.
7. Điều bí mật của sự tha thứ đó là buông bỏ giận dữ
Tôi đã từng điều trị cho nhiều người từng bị trù dập và tổn thương về mặt thể xác, giới tính, tinh thần hay bị lợi dụng tài chính. Tôi cũng đã điều trị cho những người bị lạm dụng bởi người mà đáng lẽ nên đối xử với họ một cách tử tế nhất như bố mẹ, anh chị em ruột, bạn bè thân thiết và thậm chí là các vị mục sư. Trong số đó, những con người mà tiếp tục sống và vượt qua được tổn thương là người đã tìm ra cách để tha thứ cho chính họ và những người khác. Họ nỗ lực để loại bỏ sự giận dữ, oán trách và tiếp tục sống. Họ không quên và không cho phép bản thân mình tiếp tục bị trù dập. Họ bỏ qua sự giận dữ và lựa chọn tha thứ, lòng vị tha (cho dù người gây ra tổn thương cho họ có xứng đáng hay không).
Xem thêm: Gaslighting là gì? Cách để đối phó khi bị thao túng tâm lý
Bạn không tha thứ giống như là việc ủng hộ hành vi sai lầm
V. Làm thế nào để tha thứ cho người khác
1. Tách bạch hành vi với người làm ra hành vi đó
Tôi rất thích một câu nói quy tắc “dao cạo” Hanlon: “Never attribute to malice what can be attributed to stupidity.” (Đừng bao giờ đánh giá một điều gì đó là độc ác nếu nó có thể bắt nguồn từ sự vô tri).
Bởi vì tôi tin là trên đời này số người thật sự có ác ý thì rất ít, nhưng khi bị đẩy vào hoàn cảnh sai và hiểu sai thông tin thì hầu như ai cũng có thể sẽ bị hiểu nhầm thành một kẻ trẻ người non dạ đáng ghét.
Tất cả chúng ta đều sẽ phạm phải những hành vi không thật sự phản ánh đúng con người mình. Chỉ mới tuần trước, một mình tôi ngồi ăn hết cả hộp kem để rồi dằn vặt mình suốt 6 tiếng đồng hồ sau đó. Điều đó có nói lên là tôi thuần tuý là một kẻ phàm ăn? Không, đấy chỉ là một hành động nhỏ mà tôi không mấy tự hào thôi. Nó không liên quan gì đến giá trị của tôi, hay hình mẫu con người lý tưởng mà tôi hướng đến. Nó cũng đã xảy ra rồi, nên tôi cứ tha thứ cho chính mình và để chuyện đó trôi qua.
Việc tách bạch hành động với người làm ra hành động đó là điều thiết yếu để thân thiết hơn với bất kỳ ai. Sống trên đời ai mà chẳng từng có lúc làm điều xấu, nhưng chỉ một số ít là người xấu.
Đạo Kitô đã có câu “Love the sinner, hate the sin.” (Lên án tội lỗi, yêu thương kẻ có tội). Tư tưởng này cũng hiện hữu trong nhiều tôn giáo khác dưới hình thức riêng. Hầu hết những tôn giáo đều hình thành tư tưởng xoay quanh việc tha thứ vô điều kiện. Và sự tha thứ, lòng vị tha bắt nguồn từ việc tách bạch hành động với con người.
Dưới một góc nhìn đời thường hơn, nếu bạn nghiên cứu đủ về tâm lý học, bạn sẽ nhận ra không có gì gọi là “cái tôi” nào cả. Đó chỉ là một hình thái tưởng tượng, đối tượng tinh thần luôn dịch chuyển, biến thiên và tiến hoá. Theo đó, bất kỳ “người xấu” nào cũng không ngừng dịch chuyển, biến thiên và tiến hoá, hay ít nhất là có tiềm năng như thế. Vì vậy, hãy tập trung vào tiềm năng thay đổi hoặc cải thiện, hay nói cách khác là khả năng đổi mới niềm tin và hành động, đây chính là cốt lõi của việc tha thứ.
2. Hiểu được động cơ của họ
Người ta gây thương tổn bởi vì đã từng chịu sự tổn thương. Người có ác ý rất ít, hầu hết những ai muốn được thỏa mãn bằng cách khiến bản thân hoặc người khác tổn thương đều đang cần bù đắp lại cho nỗi đau mà họ phải chịu. Thông thường những điều kinh khủng họ làm đều bị chi phối bởi hệ thống niềm tin tồi tệ, mà họ thì lại ngu ngốc, sợ hãi hoặc không dám đặt nghi vấn về những niềm tin ấy.
Nhưng dù họ đã làm gì, hãy tìm hiểu sâu xa về động cơ hơn là kết luận “chỉ vì kẻ đó tồi tệ”. Ví dụ như:
+ Một người vợ ngoại tình vì cảm thấy mình bị đối đãi thờ ơ và cô đơn, và ngoại tình là hành động tìm kiếm sự chú ý trong tuyệt vọng, để biết rằng vẫn còn người quan tâm.
+ Một người đàn ông trốn thuế vì anh ta lo sợ rằng mình sẽ không đủ tiền trang trải cho gia đình.
+ Một kẻ nào đó ăn trộm điện thoại của bạn bởi vì kẻ đó lớn lên trong sự đói nghèo và cả đời đã liên tục bị vùi dập trong một hệ thống thối nát.
Dù những nguyên nhân này có là thật hay không, điều mấu chốt là không ai nghĩ rằng mình xấu xa cả. Tất cả đều cảm thấy mình có lý do để phải làm như vậy, không thì họ đã không làm.
Bạn cũng có thể nói “Nhưng cảm thấy cô đơn hoặc bị thờ ơ không có nghĩa là được phép phá hoại hôn nhân như vậy.” Bạn nói đúng. Nhưng chúng ta đang cần tách bạch hành vi với con người mà, nhớ không? Những điều trên không phải để bào chữa, mà đơn thuần chỉ là lời giải thích. Trước khi bạn có thể tha thứ cho ai đó, tốt hơn là nên hiểu vì sao họ làm thế.
Bởi vì sự tha thứ là hình thái sau cùng của thấu cảm. Nếu không hiểu động cơ của họ thì sao mà có thể thấu cảm với họ được.
Xem thêm: Trí tuệ cảm xúc: ý nghĩa của trí tuệ cảm xúc trong công việc và đời sống
3. Thấu cảm
Đây mới là phần khó nhất: bạn cần phải thấu cảm với kẻ đó. Thấu cảm là khi bạn hiểu nỗi đau đã thúc đẩy kẻ đó và hình dung mình cũng có chung nỗi đau đó. Bạn nên thách thức bản thân cảm nhận mọi điều họ đã trải qua mà bạn có thể tưởng tượng được, sau đó hình dung mình cũng sẽ phải trải qua chúng.
Không phải chuyện dễ dàng. Nhưng khả năng thấu cảm lại là một trong các kỹ năng quan trọng nhất của con người, phân biệt chúng ta với nhiều loài động vật khác. Nó giữ chúng ta trong giới hạn của đạo đức và trao thêm ý nghĩa cho cuộc sống.
Thấu cảm là sự tha thứ và ngược lại. Nếu tha thứ là khả năng nhìn nhận một người từ nhiều khía cạnh, thì thấu cảm với họ là phương tiện đưa bạn đến với điều đó. Chỉ khi bạn không còn đánh đồng một hành động sai trái, toàn bộ tính cách của một người, bạn mới chạm đến trạng thái tha thứ.
4. Đặt giới hạn
Khi đã thấu cảm với một ai đó, đã đến lúc tự hỏi rằng bạn có muốn người đó xuất hiện trong cuộc đời mình nữa hay không.
Cái khó ở giai đoạn này phụ thuộc vào mối quan hệ của bạn và người đó. Nếu đó là người lạ thì khá dễ dàng, chỉ cần bảo họ biến đi cho khuất mắt. Nhưng nếu là một người bạn thì sẽ khó khăn hơn. Nếu là gia đình thì lại vô cùng nan giải. Còn nếu đứa khó ưa đó là chính bản thân, vậy thì hoàn toàn bất khả thi.
Tóm gọn lại thì bạn có thể:
- Đặt luật lệ. Quy định đâu là hành vi bạn có thể và không tha thứ, chấp nhận.
- Quyết định hậu quả nếu có một ai đó phá luật.
- Trao đổi các điều trên một cách bình tĩnh và chân thành.
Với ranh giới, kết quả không còn quan trọng. Có người sẽ tôn trọng giới hạn của bạn, có người lại không. Mà quan trọng là ranh giới sẽ cho bạn phương án rõ ràng cho từng trường hợp và từng đối tượng.
5. Tảng lờ những cảm xúc đi kèm
Bước cuối cùng là giải thoát những cảm xúc đã hình thành trong khoảng thời gian bạn thù ghét một ai đó. Bao gồm tất cả những sự thù hằn, giận dữ, viễn cảnh trả thù hay rủa xả. Dù biết không giúp ích gì, cảm xúc về người đó vẫn trỗi dậy trong bạn, nhưng hãy cứ bỏ qua đi.
VI. Làm thế nào để tha thứ cho bản thân
Cách để tha thứ là gì? Nếu muốn tha thứ cho chính mình thì bạn cần phải thấu cảm. Rất nhiều người gặp khó khăn trong việc thấu cảm, hay trắc ẩn với chính mình. Mách cho bạn một mẹo nhỏ: Mỗi khi nổi điên với bản thân vì điều gì, hãy thử nghĩ xem nếu đó là bạn thân của mình thì sao? Có mắng mỏ không? Chắc là không. Có khi bạn còn lòng trắc ẩn và thông cảm với họ nữa. Bạn sẽ định nói gì với họ? Giờ thì thử nói điều đó với chính bản thân mình đi.
Đặt ranh giới – trong trường hợp này là đặt luật lệ cho chính bản thân. Chẳng hạn “Lần sau mà uống say nữa, mình sẽ không gọi cho người yêu cũ,” hoặc “Khi mình làm bố mẹ, mình sẽ không bao giờ đối xử với con cái như thế.” Hối hận sẽ chỉ là hối hận nếu bạn không rút ra được bài học nào từ đó. Hãy đặt luật lệ từ nỗi đau mà mình từng gánh chịu.
Xem thêm: Thấu cảm là gì? Sự khác nhau giữa thấu cảm và cảm thông là gì?
VII. Kết luận
Bài viết trên của mangtuyendung.vn đã giải đáp cho bạn những câu hỏi xung quanh chủ đề tha thứ và không tha thứ. Hy vọng rằng bài viết đã giúp bạn biết cách tha thứ cho người khác hoặc tha thứ cho chính bản thân mình. Chúc bạn thành công!
